Yeni Kentsel Gündem, 20 Ekim 2016 tarihinde Ekvador’un Kito kentinde düzenlenen Birleşmiş Milletler Konut ve Sürdürülebilir Kentsel Gelişim Konferansı’nda (Habitat III) kabul edilmiştir. 23 Aralık 2016 tarihinde, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun 71. oturumunun 68.genel toplantısında onaylanmıştır.
Yeni Kentsel Gündem, daha iyi ve daha sürdürülebilir bir geleceğe yönelik ortak bir vizyonu temsil etmektedir. İyi planlandığı ve iyi yönetildiği takdirde kentleşmenin, hem gelişmekte olan hem de gelişmiş ülkeler için sürdürülebilir kalkınma adına güçlü bir araç olabileceğinden hareketle kentleşmede önümüzdeki 20 yılın gündemini ortaya koymuştur.
Yeni Kentsel Gündem, 11. Hedef “Sürdürülebilir şehirler ve yaşam” başta olmak üzere Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ile doğrudan ilgilidir. Söz konusu hedeflerin yerelde uygulanması için önemli bir belgedir.
Kentler bugün toplam arazilerin %2'sini kaplamalarına rağmen, yaklaşık olarak GSYH'nın p'ini, küresel enerji tüketiminin `'dan fazlasını, sera gazı emisyonunun p'ini ve küresel atığın p'ini oluşturmaktadırlar. Bu kapsamda kentleşme sürecinin doğrudan insan hayatına dokunan etkileri bulunmaktadır. Küresel ölçekte "Kentleşme" değerlendirildiğinde;
Yeni Kentsel Gündem oluşturulurken HABITAT-III Konferansı hazırlıkları kapsamında gerçekleştirilen ulusal, bölgesel ve küresel raporlar, bölgesel ve tematik toplantıların sonuç bildirgeleri, kavram dokümanları ve politika birimlerinin önerileri gibi çalışmalar temel alınmıştır.
Yeni Kentsel Gündem'e ulaşmak için lütfen tıklayınız. (Türkçe)
New Urban Agenda'ya ulaşmak için lütfen tıklayınız. (İngilizce)
Detaylı bilgi için https://habitat3.org/the-new-urban-agenda/
YENİ KENTSEL GÜNDEMİN ÖNEMLİ BÖLÜMLERİ
Kito Deklarasyonu: Herkes için Sürdürülebilir Kentler ve İnsan Yerleşimleri
Sürdürülebilir kentsel gelişme, 2050’ye kadar iki katına çıkacak olan dünya nüfusunu etkileyecek eşitsizlikler, sosyal ve ekonomik dışlanma ve çevresel bozulma dâhil olmak üzere birçok yeni sınama ve mevcut zorlukların üstesinden gelmede, ekonomik büyümede, sosyal ve kültürel kalkınmada ve çevre korumada ulusların kalkınmasına katkı sunacak bir fırsat olarak görülmektedir. Sürdürülebilir kentsel gelişmeyi hem zorluklar hem de fırsatlar açısından ele alan Deklarasyon, planlama, tasarım, finansman, kalkınma ve yönetişim boyutlarında bütüncül bir yaklaşım ile sürdürülebilirliğin gerçekleştirilmesini taahhüt altına almaktadır.
Ortak Vizyon: İlkeler ve Taahhütler
Yeni Kentsel Gündem ile gelen “kentsel paradigma değişimini”ne göre insan yerleşimleri; eşit haklar, yeterli konut ve erişilebilir fonksiyonel fiziki ve sosyal sistemlere sahip, tüm toplum kesimlerini kapsayan ve mekânsal açıdan bütünleştiren “herkes için kentler” olarak tanımlanmaktadır.
Kentlerin sürdürülebilir gelişimi; bir yandan erişilebilir yüksek bağlantılı kentsel ulaşım, afetlere ve iklim değişikliğine karşı dirençli altyapı, sürdürebilir üretim ve tüketim ile uzun vadeli bütünleşik kentsel planlama, tasarım, afet yönetimi ve sürdürülebilir finansman ile yönetimsel olarak sivil toplum dâhil tüm paydaşların katılımı ve her yönetim düzeyinde işbirliği prensibi ile taahhüt altına alınmaktadır.
Eylem Çağrısı
Yeni Kentsel Gündem’in eylem çağrısı, kolektif vizyon ve sürdürülebilir taahhütler kapsamında evrensel olmakla beraber her ülkenin sahip olduğu ulusal mevzuat ve yönetim yapıları ile farklı gelişmişlik düzeylerini dikkate almakta ve saygı duymaktadır. Gelişmekte olan ve en az gelişmiş ülkeler, gecekondu ve kaçak yerleşim alanları ve sakinleri, statülerine bakılmaksızın göçmenler ve mülteciler yeni kentsel gündemde yer bulmakta ve bu anlamda Yeni Kentsel Gündem, kentler, insan yerleşimlerine ve buralarda yaşayanlara sürdürebilir kalkınmada anahtar roller vermektedir.
Yeni Kentsel Gündem için Kito Uygulama Planı
BM sürdürülebilir kentsel gelişme hedefine ulaşmada, Ulusal, ulus-altı ve yerel yönetimlere ve ilgili diğer tüm paydaşlara bir yol haritası olarak Yeni Kentsel Gündemi sunmakta ve uygulanmasında da kararlı bir yaklaşım sergilemektedir.
Dönüştürücü Taahhütler
Sosyal, ekonomik ve çevresel boyutları ile bütüncül sürdürülebilir kentsel gelişme prensiplerinin ışığında aşağıda tanımlanan dönüştürücü taahhütler belirlenmiştir. Bunlar;
· Sosyal içerme ve yoksulluğun sona erdirilmesi için sürdürülebilir kentsel gelişme
· Sürdürülebilir ve kapsayıcı kentsel refah ve herkes için fırsatlar
· Çevresel olarak sürdürülebilir ve dirençli kentsel gelişmedir.
Etkili Uygulama
Yeni Kentsel Gündemin uygulanmasında bütünleşik yaklaşım ve katılımcı süreçler ile uluslararası işbirliği ön plana çıkmaktadır. Uygulama Araçları ve Destekleyici bir Çerçevenin Oluşturulmasında birden çok aktörün ve çeşitli araçların kapasite geliştirme, işbirliği yapma ve kaynak yaratma noktasında her düzeyde etkin bir Kentsel Politika Planlama çerçevesi uygulamanın önemi vurgulanmaktadır.
Takip ve Gözden Geçirme
Yeni Kentsel Gündemin takibi ve gözden geçirilmesinin destekleneceği ve değerlendirme toplantıları ve konferansları yoluyla, nicel ve nitel analizler ile yapılacağı ifade edilmektedir. Yeni Kentsel Gündem ve Sürdürülebilir Kalkınma için 2030 Gündem’inin takibi ve gözden geçirilmesi ve uygulamalar arasında tutarlılık sağlanması hedeflenmiştir.
BM Habitat Sekretaryası tarafından 2020 yılında küresel düzeyde karşılaştırılabilir raporlama yapılabilmesi amacıyla üye ülkelere yol gösterebilmek için bir kılavuz yayınlanarak konu ile ilgili bir Platform (https://www.urbanagendaplatform.org) kurulmuştur.
“Yeni Kentsel Gündem” belgesinin 4 yılda bir yapılacak Ulusal raporlamasının ilki, Ulusal Odak Noktası olan Bakanlığımızın koordinasyonunda ilgili paydaşların katkılarıyla, bahsi geçen kılavuz doğrultusunda sürdürülerek “Türkiye Cumhuriyeti Yeni Kentsel Gündemin Uygulanmasına ilişkin Ulusal Rapor” hazırlanmış olup söz konusu Platformda 31 Mart 2021 tarihinde yayınlanmıştır.
Kılavuz doğrultusunda Raporda, “Yeni Kentsel Gündem”de yer alan konulara ilişkin özellikle belgenin yayınlandığı 2016 yılından sonra Ülkemizde yürütülen çalışmalar; kurumsal, idari ve yasal kapasiteleri içerecek şekilde “1. Sürdürülebilir Kentsel Gelişme için Dönüştürücü Taahhütler; 2. Etkin Uygulama ve 3. İzleme Değerlendirme” bölümleri altında niteliksel ve niceliksel göstergelerinin yanısıra politika, strateji, proje ve uygulama örnekleri ile sunulmuştur.
Raporlama süreci, COVID19 Pandemisi nedeniyle Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Mekânsal Planlama Genel Müdürlüğü yönetici ve uzmanlarından oluşan bir Çalışma Grubu tarafından yürütülmüştür. Raporlama sürecinde STK’lar, yerel yönetimler ve yerel yönetim birlikleri dâhil tüm ilgili bakanlıklardan oluşan kurumsal paydaşlarımızdan odak kişiler belirlenmiş, yazılı ve e-posta yoluyla alınan katkılar ile Rapor oluşturulmuştur.
Raporun hazırlanmasında “Türkiye Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları 2. Ulusal Gözden Geçirme Raporu”, 10. ve 11. Kalkınma Planları, özel ihtisas komisyon raporları, yıllık programlar, kurumsal ve sektörel strateji belgeleri, faaliyet raporları ve TÜİK istatistikleri başta olmak üzere pek çok belgeden faydalanılmıştır.
Raporun Türkçe ve İngilizce versiyonları ile Türkçe Rapor Özetine aşağıdaki bağlantılardan ulaşabilirsiniz.
